Na afwezigheid door een kanker(behandeling) is de motivatie om weer aan de slag te gaan vaak groot. Maar zo’n terugkeer mag je niet onvoorbereid aanpakken. Een geslaagde werkhervatting hangt voornamelijk af van een goede voorbereiding. Dat geldt zowel voor de organisatie als voor de persoon die terugkeert. Echt ‘teamwork’ dus!
Elk jaar worden meer dan 70.000 nieuwe kankergevallen vastgesteld in België. Meer dan 60% daarvan komt voor bij personen ouder dan 65. Dit wil zeggen dat 4 op de 10 personen getroffen worden op beroepsleeftijd. Een studie van de Christelijke Mutualiteit (CM) uit 2019 toonde aan dat twee op de drie vrouwen binnen de twee jaar na een borstkankerdiagnose het werk hervatten.
Elke organisatie krijgt dus op een gegeven moment te maken met de begeleiding van een medewerker die het werk hervat na een kankerdiagnose. Weten hoe je moet reageren en de betrokken personen het beste kunt ondersteunen, is niet altijd eenvoudig.
Opnieuw aan het werk in het ‘nu’
Andréa Cornez, (trainer-) coach bij băo academy, heeft zelf ondervonden wat het is om na kanker weer aan het werk te gaan:
« Je wilt dikwijls terug de persoon zijn die je was voor de diagnose en dat maakt het moeilijk. De patiënt keert niet noodzakelijk terug met dezelfde capaciteiten. Je ontwikkelt nieuwe vaardigheden, gekoppeld aan de ervaring met de ziekte. Dat heeft een impact op de waarden, prioriteiten en betekenis van werk. Het is belangrijk om zich als werkgever bewust te zijn van de impact van de ziekte op de medewerker. »
Toen zij weer aan het werk ging, werd Andréa Cornez geconfronteerd met verschillende moeilijkheden:
« Ik heb de bijwerkingen van mijn behandelingen onderschat, waardoor ik te snel en te hard opnieuw begon. Na mijn terugkeer ontstond er bovendien onduidelijkheid over mijn rol en die van de persoon die mij had vervangen. Dat zorgde voor veel spanning, die een betere voorbereiding had kunnen voorkomen. »
Hoewel ze zelf stond te popelen om het werk te hervatten, werd haar enthousiasme ook getemperd door terugkerende twijfels:
« De mensen die we begeleiden spreken over de vrees om er niet in te slagen omdat ze het vertrouwen in zichzelf en hun vaardigheden verliezen. Bovendien is er ook de angst om geconfronteerd te worden met de blikken of opmerkingen van collega’s. Ze hebben ook veel vragen over wat en hoe ze over hun ziekte moeten vertellen. Ten slotte zit er soms ook veel tijd tussen de werkonderbreking en de terugkeer naar de werkvloer. In die tijdsspanne kan er veel veranderd zijn, denk maar aan bepaalde personen die ziek zijn geworden voor de coronacrisis en die nu terug aan het werk gaan. »
Het kan een verschil maken om je bij de werkhervatting te laten bijstaan door een professioneel extern contactpersoon (zoals een oncocoach): « Hierdoor kan je de balans opmaken en je goed voorbereiden op de terugkeer naar het werk. Alle elementen worden daarbij voor het licht gehouden: capaciteit, mentaal en fysiek welzijn, prioriteiten, toekomstvisie, enzovoort. », legt Andréa Cornez uit.
« Door coaching kun je kleine stappen zetten richting je doel en zien dat je daadwerkelijk vooruitgang boekt. Hierdoor besef je dat je morgen, over 2 maanden of over 6 maanden tot meer in staat zal zijn dan vandaag. »
Een collectief proces
Hoe beter zo’n terugkeer op voorhand en samen wordt voorbereid, hoe groter de kans op slagen. De medewerker moet de voorbereiding op zijn terugkeer niet alleen dragen. Werkgever, hr-afdeling, manager, collega’s…iedereen heeft een rol te spelen. Hoewel elk geval uniek is, kan de werkgever voordeel halen uit een opleiding om de werkhervatting van de medewerker te begeleiden.
« Het belangrijkste daarbij is communiceren en luisteren. » Natuurlijk zijn er de stappen die het re-integratieproces uitzet, maar er is ook alles wat het bedrijf parallel kan ondernemen om het proces te vergemakkelijken. Andréa Cornez ziet het als volgt: « De voorbereiding op de re-integratie start zodra de ziekte wordt aangekondigd en loopt door tijdens de afwezigheid. Als de medewerker zich welkom en ondersteund voelt, verandert dat heel veel. »
Voorbereidende gesprekken binnen het bedrijf maken duidelijke afspraken mogelijk, zodat er bij terugkeer geen spanningen ontstaan. Het is essentieel dat deze afspraken ook aan het team worden gecommuniceerd, zodat er geen buitensporige verwachtingen worden gesteld aan de terugkerende medewerker. Dit alles voorkomt misverstanden en maakt ieders werk eenvoudiger.
« Wat belangrijk is, is dat niet alleen de voorbereiding van en het onthaal op die zogenaamde ‘grote dag’ wordt voorbereid, maar ook alle opvolging achteraf. Remissie is geen genezing; dit is een belangrijke nuance om te begrijpen in het geval van kanker. »
Hoe kan je helpen als collega? Hoe moet je je gedragen tegenover iemand die weer aan het werk gaat?
Andréa deelt verschillende tips:
- Hulp aanbieden, zonder je op te dringen: sommige mensen willen niet delen wat ze hebben meegemaakt of zijn minder geneigd praten over hun ziekte. Het belangrijkste is om een open houding aan te nemen, die zegt: ‘Je bent welkom, als je hulp nodig hebt, ben ik er’. Het is dan aan de persoon die terugkeert om te beslissen om op jouw voorstel in te gaan of niet.
- Wees alert voor tekenen van vermoeidheid, tegenslagen en een daling van het moreel van jouw collega als die weer aan het werk gaat. Bied een kopje koffie aan, maak een praatje, help en respecteer de gegeven signalen.
- Respecteer ook jezelf, want het is soms ingewikkeld om te weten wat je moet zeggen of hoe je je moet gedragen als je zelf geconfronteerd wordt met je angsten en overtuigingen rondom de ziekte.
Kiezen voor re-integratie
Voor Evelyne Kerger, algemeen directeur bij Cohezio, Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, is de arbeidsarts een belangrijke bondgenoot in het proces, zowel voor werkgever als werknemer.
Een medewerker met een langdurige arbeidsongeschiktheid of de werkgever kunnen bij de arbeidsarts twee soorten onderzoeken aanvragen: een re-integratietraject of een medisch onderzoek, om een eventuele blijvende arbeidsongeschiktheid vast te stellen.
De werknemer heeft ook de mogelijkheid om op vrijwillige basis een onderzoek vóór hervatting aan te vragen bij de arbeidsarts. Deze aanpak, die minder formeel is dan het re-integratieproces, bekijkt de optie om weer aan het werk te gaan, eventueel met een aanpassing van de werkplek, het uurrooster of andere specifieke aanbevelingen.
In sommige grotere bedrijven kunnen bepaalde functies voorbehouden worden voor personen die specifieke voorzieningen nodig hebben om te kunnen blijven werken. Dit herclassificatieproces wordt regelmatig uitgevoerd in samenspraak met een arbeidsarts omdat enkel hij de aandoeningen van de betrokken personen kent.
Begeleiding ter voorbereiding van de re-integratie
Băo academy biedt een opleiding voor hr-verantwoordelijken en managers die rechtstreeks te maken krijgen met ziekte van hun medewerkers of willen anticiperen op dit soort situaties.
Gedurende twee dagen worden deelnemers uitgenodigd om de problemen van terugkeer naar het werk tijdens/na kanker te begrijpen en aan te pakken. Ze ontdekken concrete manieren om een collega het beste te re-integreren en worden bewustgemaakt van de verschillende fases die een werkhervatting kenmerken. Ten slotte is er de mogelijkheid om een eigen aanpak mee vorm te geven.
Deze opleiding wordt aangepast op maat van organisaties die hun hiërarchische lijn willen sensibiliseren over de uitdagingen van een terugkeer naar het werk.
Deze opleiding wordt gegeven door Andréa Cornez en Cinda Ayachi, gecertificeerde coaches bij BAO-Elan Vital en re-integratiecoach bij de Stichting Tegen Kanker. Ze halen allebei de energie en de zin om deze opleiding aan te bieden uit hun eigen ervaringen met een werkhervatting na kanker.
Dankzij hun hr-expertise hebben ze een diepgaande kennis van de bijhorende uitdagingen, zowel vanuit het standpunt van de werkgever, de werknemer als de collega’s. Ze zijn zich ook terdege bewust van de drempels die moeten worden overwonnen en de noodzaak om dit proces beter te begeleiden.
Kom meer te weten over de opleiding ‘Terug aan het werk na kanker’
